Sỏi chủ yếu hình thành trong thận, nhưng cũng có thể di chuyển và xuất hiện ở bất kỳ phần nào trong hệ thống đường tiết niệu, chẳng hạn như niệu quản, bàng quang hoặc niệu đạo. Vậy triệu chứng nào là dấu hiệu cảnh báo bạn có thể mắc sỏi trong hệ thống đường tiết niệu? Cách điều trị sỏi như thế nào? Bài viết này sẽ cung cấp những lời khuyên hữu ích từ bác sĩ để giúp bạn phòng ngừa sỏi thận và bảo vệ sức khỏe của mình.
Sỏi là gì?
Sỏi là sự kết tụ của các khoáng chất khác nhau, tạo thành các tinh thể nhỏ trong nước tiểu. Khi các tinh thể nhỏ này kết lại với nhau, chúng sẽ tạo thành các mảnh hoặc khối nhỏ gọi là sỏi.
Sỏi có thể xuất hiện ở đâu và xuất hiện ở đâu nhiều nhất?
Sỏi thường hình thành chủ yếu trong thận, nhưng nó cũng có thể di chuyển và xuất hiện ở bất kỳ phần nào trong hệ thống đường tiết niệu, chẳng hạn như trong niệu quản, bàng quang hoặc niệu đạo.
Đặc điểm và thành phần của sỏi là gì?
Sỏi chủ yếu có tính chất cứng. Sỏi mềm thường là sỏi hình thành từ sự kết tụ của một số loại thuốc hoặc sỏi liên quan đến viêm nhiễm đường tiết niệu mãn tính. Sỏi có thành phần chủ yếu là canxi, chiếm 60-70%, thường kết hợp với các tinh thể khác như oxalat, phosphate hoặc acid uric.
Ai là nhóm có nguy cơ mắc sỏi thận?
- Những người uống ít nước, luôn trong tình trạng mất nước kéo dài, làm cho các chất trong nước tiểu dễ kết tụ thành tinh thể hơn người bình thường.
- Những người uống nước đủ lượng nhưng có hàm lượng các chất gây kết tụ cao, những chất này có thể kết lại thành sỏi.
Sự khác biệt giữa sỏi thận và sỏi bàng quang là gì?
Sự khác biệt nằm ở triệu chứng. Sỏi bản thân không gây triệu chứng, nhưng sẽ gây ra triệu chứng khi sỏi di chuyển và gây tắc nghẽn. Sỏi thận thường ít gây tắc nghẽn do diện tích bên trong lớn, nhưng nếu sỏi rơi xuống niệu quản, nơi có kích thước nhỏ khoảng 3 mm, nó có thể gây đau dữ dội. Nếu sỏi rơi xuống bàng quang, có thể gây kích ứng, cảm giác muốn đi tiểu nhiều lần. Nếu sỏi rơi vào niệu đạo, có thể gây ra cảm giác tiểu ngắt quãng hoặc tiểu khó, trong một số trường hợp có thể khiến tiểu không ra được đột ngột.
Dấu hiệu nào là cảnh báo bạn có thể mắc sỏi trong hệ thống đường tiết niệu?
- Sỏi thận thường không gây triệu chứng, nhưng nếu sỏi di chuyển hoặc rơi vào niệu quản, nó sẽ gây ra cơn đau thắt ở phía bên có sỏi, ví dụ, nếu sỏi rơi vào niệu quản bên phải, sẽ cảm thấy đau ở hông phải.
- Sỏi trong bàng quang có thể gây tiểu nhiều, tiểu buốt, hoặc tiểu ra máu. Nếu sỏi rơi vào niệu đạo, có thể gây tiểu ngắt quãng hoặc tiểu dừng lại đột ngột.
Cách chẩn đoán sỏi trong hệ thống đường tiết niệu như thế nào?
Chẩn đoán sỏi trong bàng quang thường được chia thành hai phần:
- Xác định có sỏi hay không thông qua X-quang thông thường, siêu âm hoặc chụp CT mà không tiêm thuốc cản quang. Điều này giúp xác định độ cứng/mềm của viên sỏi, từ đó ảnh hưởng đến lựa chọn phương pháp điều trị.
- Xét nghiệm các thông số liên quan như xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng thận.
Các phương pháp điều trị sỏi trong hệ thống đường tiết niệu là gì?
- Theo dõi triệu chứng: Nếu bệnh nhân chưa có triệu chứng và sỏi thận có kích thước nhỏ hơn 1 cm mà không gây tắc nghẽn, có thể chỉ cần theo dõi triệu chứng, điều chỉnh lượng nước uống và kiểm soát chế độ ăn để tránh tạo sỏi. Sau đó, đánh giá lại sau 4-6 tháng.
- Dùng thuốc: Thuốc tan sỏi, đặc biệt là thuốc có thành phần citrate, thường dùng cho sỏi có thành phần acid uric. Trong trường hợp sỏi trong niệu quản gây đau không nhiều và có kích thước nhỏ, có thể dùng thuốc thư giãn cơ để giúp sỏi di chuyển ra ngoài.
- Sử dụng sóng xung kích: Đây là phương pháp dùng sóng âm tạo rung để làm vỡ sỏi thành các mảnh nhỏ, từ đó giúp nước tiểu dễ dàng đẩy sỏi ra ngoài.
- Nội soi qua niệu quản: Sử dụng một ống nội soi từ niệu đạo lên bàng quang và niệu quản, rồi dùng sóng xung kích, năng lượng không khí hoặc laser để làm vỡ sỏi, sau đó dùng kẹp để lấy mảnh sỏi ra ngoài. Nếu sử dụng laser, sỏi sẽ bị phá vỡ thành bụi, không cần dùng kẹp để lấy sỏi ra.
- Phẫu thuật qua da: Phẫu thuật này mở một lỗ nhỏ trên da để đưa ống nội soi vào thận và dùng thiết bị để nghiền nát sỏi.
- Phẫu thuật lớn: Hiện nay, phương pháp này ít được sử dụng trừ khi sỏi có kích thước quá lớn hoặc sỏi dạng nhánh, lan tỏa trong thận.
Cách tự chăm sóc để phòng ngừa sỏi trong hệ thống đường tiết niệu:
- Uống đủ nước, ít nhất là 2 lít mỗi ngày. Nếu bạn tập thể dục thường xuyên hoặc làm công việc ra mồ hôi nhiều, hãy uống ít nhất 2.5 lít hoặc nhiều hơn.
- Ăn uống cân bằng, giảm các thực phẩm dễ gây sỏi như thực phẩm có lượng protein cao từ thịt động vật, thực phẩm chứa oxalat cao như rau chân vịt, rau cải, quả bơ, thực phẩm chứa acid uric cao như một số loại gia cầm.
- Tăng cường thực phẩm chứa citrate để giúp ngăn ngừa sự kết tụ của canxi, thường có trong các loại trái cây có vị chua như cam hoặc chanh.
Bệnh viện Bumrungrad cung cấp dịch vụ điều trị sỏi đường tiết niệu với phương pháp cá nhân hóa, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa và công nghệ hiện đại, giúp chẩn đoán và điều trị chính xác, an toàn và hiệu quả.
Hãy liên hệ với chúng tôi để nhận được tư vấn cụ thể:
Hotline: +(84) 085-775-1666
