Bạn cảm thấy bối rối với những thuật ngữ như đo nhu động (manometry), đo trở kháng pH (pH impedance) hay xét nghiệm hơi thở (breath test)? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các phương pháp chẩn đoán tiên tiến được sử dụng để phát hiện rối loạn nhu động đường tiêu hoá — giải thích cách từng xét nghiệm hoạt động, những gì bạn có thể mong đợi và lý do tại sao chẩn đoán chính xác lại quan trọng đến vậy.
Tại sao các xét nghiệm chuyên sâu lại quan trọng đối với sức khỏe tiêu hóa
Y học tiêu hóa hiện đại mang đến nhiều công cụ chẩn đoán chính xác giúp xác định nguyên nhân gây ợ nóng, đầy hơi, táo bón mạn tính hoặc khó nuốt. Vì nhiều triệu chứng tiêu hóa có thể trùng lặp, việc xác định chính xác nguyên nhân là yếu tố then chốt để điều trị hiệu quả.
Tại Bệnh viện Quốc tế Bumrungrad, các bác sĩ chuyên khoa sử dụng nhiều kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến – được gọi chung là đánh giá nhu động và chức năng đường tiêu hóa (motility and functional assessments) – nhằm đánh giá hoạt động của cơ, phản xạ thần kinh và mô hình trào ngược. Việc hiểu rõ các xét nghiệm này sẽ giúp bệnh nhân bớt lo lắng và chuẩn bị tốt hơn cho hành trình cải thiện sức khỏe hệ tiêu hóa.
Đo nhu động (Manometry): Đánh giá sóng cơ di chuyển thức ăn
“Manometry” là các xét nghiệm đo áp lực và sự co thắt cơ trong đường tiêu hóa. Tùy từng vị trí khảo sát, có các loại đo nhu động khác nhau:
- Đo nhu động thực quản (Esophageal manometry): Đánh giá hoạt động của thực quản và các cơ thắt trên – dưới ở bệnh nhân bị khó nuốt, đau ngực hoặc nghi ngờ bệnh lý thực quản. Một ống mảnh có cảm biến áp lực được đưa nhẹ qua mũi xuống thực quản để ghi nhận sóng co bóp khi bệnh nhân nuốt từng ngụm nước nhỏ.
- Đo nhu động dạ dày – tá tràng (Antroduodenal manometry): Đánh giá sự co bóp của dạ dày và tá tràng ở bệnh nhân bị nôn, đầy hơi hoặc nghi ngờ tắc nghẽn mà nội soi hoặc X-quang không phát hiện được.
- Đo nhu động hậu môn – trực tràng (Anorectal manometry): Đánh giá hoạt động của hậu môn và trực tràng trong các trường hợp táo bón mạn tính hoặc đại tiện không tự chủ. Phương pháp này cũng có thể áp dụng cho trẻ sơ sinh bị táo bón bẩm sinh để phát hiện tình trạng thiếu tế bào thần kinh.
- Đo nhu động đại tràng (Colonic manometry): Xác định xem táo bón có do chuyển động chậm của đại tràng hay không, giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật phù hợp
Đo pH – trở kháng (pH-impedance): Theo dõi trào ngược acid và không acid
Một số người vẫn bị ợ nóng hoặc đau ngực dù mức acid bình thường. Xét nghiệm pH-impedance 24 giờ giúp giải mã tình trạng này, với hai phương pháp:
· Dạng ống thông (Catheter-based pH-impedance): Một ống nhỏ được đưa qua mũi xuống thực quản và giữ nguyên trong 24 giờ để đo số lần trào ngược acid và không acid.
· Dạng viên nang không dây (Wireless capsule pH monitoring): Một viên nang nhỏ được gắn vào thành thực quản bằng ống nội soi mềm, truyền dữ liệu không dây trước khi tự tách ra và được thải ra tự nhiên.
Các xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định chính xác mô hình trào ngược, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.
Xét nghiệm hơi thở, nước bọt và huấn luyện phản hồi sinh học (Biofeedback)
Một số phương pháp không xâm lấn khác hỗ trợ thêm cho đo nhu động và đo pH:
- Xét nghiệm hơi thở H₂ (H₂ breath test): Dùng để phát hiện hội chứng phát triển vi khuẩn ruột non (SIBO), không dung nạp lactose hoặc fructose, và đo thời gian vận chuyển thức ăn qua ruột. Bệnh nhân uống dung dịch đường, sau đó thổi vào ống; mức hydrogen cao cho thấy có quá trình lên men do vi khuẩn.
- Xét nghiệm lưu lượng nước bọt (Saliva flow rate test): Đánh giá xem thiếu nước bọt có phải là nguyên nhân gây đau rát họng mạn tính hoặc cảm giác nóng rát – những triệu chứng có thể giống trào ngược dạ dày – thực quản.
- Huấn luyện phản hồi sinh học hậu môn – trực tràng (Anorectal biofeedback training): Không phải là xét nghiệm chẩn đoán mà là phương pháp điều trị táo bón và đại tiện không tự chủ. Khoảng 40% trường hợp táo bón là do rối loạn phối hợp cơ sàn chậu (căng khi lại co cơ hậu môn). Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ sử dụng cảm biến và hướng dẫn theo thời gian thực để bệnh nhân học cách phối hợp cơ đúng cách, giúp cải thiện việc đi tiêu.
Chuẩn bị trước khi làm xét nghiệm
Việc chuẩn bị phụ thuộc vào từng loại xét nghiệm, nhưng nhìn chung bệnh nhân sẽ được yêu cầu:
· Cung cấp tiền sử bệnh, dị ứng và thuốc đang dùng;
· Nhịn ăn từ 4–8 giờ trước khi thực hiện;
· Ngưng thuốc chống trào ngược trong 3–5 ngày trước đó (nếu được bác sĩ yêu cầu).
Bác sĩ sẽ hướng dẫn chi tiết cho từng trường hợp.
Tác dụng phụ rất ít, đôi khi có thể gây khó chịu nhẹ ở mũi hoặc chảy máu mũi thoáng qua – nhất là ở người đang dùng thuốc chống đông. Hầu hết bệnh nhân có thể về nhà ngay trong ngày.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Đo nhu động có gây đau không?
Không. Phương pháp này thường dễ chịu. Bạn có thể cảm thấy hơi tức hoặc buồn nôn nhẹ khi đưa ống vào thực quản, nhưng cảm giác này nhanh chóng qua đi. Xét nghiệm cung cấp thông tin rất giá trị về chức năng cơ.
2. Tại sao tôi cần xét nghiệm hơi thở?
Nếu bạn thường bị đầy hơi, chướng bụng hoặc tiêu chảy sau khi ăn, xét nghiệm hơi thở hydrogen có thể phát hiện không dung nạp lactose hoặc SIBO. Đây là cách chẩn đoán đơn giản và không xâm lấn cho các rối loạn tiêu hóa giống hội chứng ruột kích thích (IBS).
3. Xét nghiệm pH-impedance kéo dài bao lâu?
Ống đo được đặt trong khoảng 24 giờ để ghi nhận các đợt trào ngược khi bạn sinh hoạt bình thường. Nếu dùng viên nang không dây, thiết bị sẽ ghi dữ liệu trong 48 giờ và thoải mái hơn vì không có ống bên ngoài.
4. Tôi có thể ăn uống bình thường trước khi xét nghiệm không?
Thông thường bạn sẽ được yêu cầu nhịn ăn vài giờ và tránh một số thuốc, đặc biệt là thuốc ức chế acid, vài ngày trước xét nghiệm. Hướng dẫn cụ thể sẽ được đội ngũ y tế cung cấp.
5. Khi nào nên thực hiện liệu pháp phản hồi sinh học?
Liệu pháp này được khuyến nghị cho táo bón mạn tính hoặc đại tiện không tự chủ do rối loạn phối hợp sàn chậu – được xác định qua đo nhu động hậu môn – trực tràng. Thông qua cảm biến và huấn luyện, bệnh nhân học cách kiểm soát cơ đúng cách, giúp cải thiện triệu chứng mà không cần dùng thuốc.
Kết luận
Những tiến bộ trong công nghệ chẩn đoán đã thay đổi hoàn toàn cách bác sĩ phát hiện và điều trị rối loạn nhu động cũng như chức năng tiêu hóa. Việc hiểu rõ các xét nghiệm này sẽ giúp bạn bớt lo lắng và chủ động hơn trong hành trình chăm sóc sức khỏe tiêu hóa.
Nếu bạn đang gặp các triệu chứng khó lý giải, đánh giá toàn diện về nhu động đường tiêu hóa có thể là chìa khóa giúp tìm ra nguyên nhân và hướng điều trị lâu dài.
Để biết thêm thông tin hoặc đặt lịch tư vấn, vui lòng liên hệ Trung tâm Nhu động Tiêu hóa (Gastrointestinal Motility Center) hoặc Trung tâm Tiêu hóa (Digestive Disease Center) của Bệnh viện Quốc tế Bumrungrad.
Hãy liên hệ với chúng tôi để nhận được tư vấn cụ thể:
Hotline: +(84) 085-775-1666
